मुंबई, 13 एप्रिल 2023: दरवर्षी भारतीय अग्निशमन दल, अग्निशमन विभाग, महानगरपालिका, उद्योग, सरकारी कार्यालये आणि इतर विभाग 14 एप्रिल 1944 रोजी राष्ट्रीय अग्निशमन सेवा दिनी बॉम्बे बंदराच्या आगीत मरण पावलेल्या 71 अग्निशमन जवानांचे स्मरण करतात. याला शहीद दिन म्हटले जाते कारण शूर अग्निशामक लोकांचा जीव आणि मालमत्ता वाचवण्यासाठी आपल्या प्राणांची आहुती देतात. अशा शूर अग्निशामकांचा सन्मान सर्वच करतात. फायर सर्विस वीक चा मुख्य उद्देश हा आगीच्या आपत्कालीन परिस्थितीतुन बाहेर सुखरूप येण्यासाठी नागरिकांची पूर्ण तयारी करून घेण्याचा व जागरूकता व निर्माण करण्याचा आहे.
2022 मध्ये, मुंबईत एकूण 1996 फायर कॉल्स नोंदवले गेले, त्यापैकी एक लेव्हल 4 कॉल (मोठ्या आग), एक लेव्हल 3 कॉल (मध्यम आग), 12 लेव्हल 2 कॉल (मध्यम आग देखील), आणि 26 लेव्हल 1 कॉल होते. (लहान आग). मुंबई आणि महाराष्ट्रातील इतर विकसनशील शहरांमधील दुःखद आगीच्या घटनेची आठवण करून, मानवी जीवितहानी टाळण्यासाठी सरकार अग्निसुरक्षा आणि निर्वासन उपायांकडे प्रभावितपणे लक्ष देत आहे. महाराष्ट्र ऊर्जा विभागाने जुलै 2022 मध्ये आगीच्या अपघातादरम्यान जलद आणि सुरक्षितपणे बाहेर काढण्यासाठी 70 मीटर किंवा त्यापेक्षा जास्त उंची असलेल्या नवीन इमारतींमध्ये फायर इव्हॅक्युएशन लिफ्ट बसविण्याचा सल्ला देखील दिला आहे.
यंदा महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांनी अग्निशमन सेवा सप्ताहानिमित्त राज्याला संदेश दिला. ते म्हणाले, “अग्निशमन सेवा सप्ताहानिमित्त, मी सर्व अग्निशमन दलाच्या जवानांचे नागरिकांचे प्राण आणि मालमत्ता वाचविण्याच्या वीर भूमिकेबद्दल अभिनंदन करू इच्छितो. अग्निशमन दलाच्या जवानांची बांधिलकी आणि त्याग उल्लेखनीय आहे. पायाभूत सुविधांच्या विकासासह, अग्निसुरक्षा आणि स्थलांतराचा धोका गेल्या काही वर्षांत वाढला आहे, परंतु अग्निशमन विभाग नागरिकांचे जीवन आणि मालमत्ता वाचविण्यात कधीही अपयशी ठरले नाही. उंच इमारतींमध्ये फायर इव्हॅक्युएशन लिफ्ट बसविण्याबाबत महाराष्ट्र ऊर्जा विभागाचे नवीन परिपत्रक हे एक दूरदर्शी पाऊल आहे. हे अग्निशमन दलासाठी निर्वासन प्रक्रिया सुलभ आणि जलद करण्यास उपयुक्त आहे. नागरिक, बांधकाम विभाग, आणि डेव्हलपर्स यांनी जाणीवपूर्ण काम केले तर महाराष्ट्राला आगमुक्त राज्य बनवू शकतो.”
अग्निशमन दल विभागाविषयी बोलताना मुंबईचे मुख्य अग्निशमन अधिकारी श्री संजय मांजरेकर म्हणाले, “नागरिक आणि अग्निशमन विभाग यांच्या संयुक्त प्रयत्नांनीच शहर आगमुक्त होऊ शकते. वर्षभर आम्ही मॉक ड्रिल, जनजागृती कार्यक्रम, व्याख्याने, प्रशिक्षण, प्रात्यक्षिके इत्यादीद्वारे नागरिकांना अग्निसुरक्षेबाबत जागरूक करण्याचा प्रयत्न करत आहोत. दरवर्षी आम्ही अग्निशमन सेवा सप्ताहादरम्यान जागरूकता आणि अग्निसुरक्षा शिबिरे घेतो जेणेकरून नागरिकांना सुरक्षा प्रोटोकॉलबद्दल शिक्षित आणि प्रशिक्षित करता येईल. शहरामध्ये अलिकडच्या काही महिन्यांत विशेषत: उंचा इमारतीत लागलेल्या आगी पाहता, निर्वासन उपाय करणे आवश्यक आहे. त्यानुसार, माननीय M.C. साहेबांच्या मान्यतेनंतर 2018 मध्ये “फायर इव्हॅक्युएशन लिफ्ट” ही संकल्पना आधीच लागू करण्यात आली होती. यामुळे आगीच्या आपत्कालीन परिस्थितीत रहिवाशांना तसेच अग्निशमन दलाला स्वत:हून बाहेर काढण्यास मदत होईल. एक पुरेसा निर्वासन उपाय आणि योग्य प्रशिक्षण आगीच्या अपघातात लाखो जीव वाचवू शकते. तुमची मदत करण्यासाठी आम्हाला मदत करा!”
स्पार्टन फायर इव्हॅक्युएशन लिफ्टचे एमडी व उद्योग तज्ञ डॉ. विक्रम मेहता म्हणाले, “अग्निशमन दलाच्या कष्टाची कल्पना करणे शक्य नाही. ते खरे सुपरहिरो आहेत जे इतरांच्या जीवनासाठी लढतात. अलिकडच्या वर्षांत उंच इमारतींच्या वाढत्या संख्येमुळे अग्निशमन दलाचे काम अधिक धोकादायक बनले आहे. आग विझवण्यासाठी आणि आपत्कालीन परिस्थितीत लोकांना बाहेर काढण्यासाठी त्यांना 25 ते 30 किलो वजन पाठीवर घेऊन उंच मजल्यावरील पायऱ्यांवरून चालत जावे लागते. फायर इव्हॅक्युएशन लिफ्ट हा अग्निशामकांना उंच मजल्यापर्यंत जलद पोहोचण्यासाठी आणि लोकांसाठी उंच इमारतींमध्ये सुरक्षित राहण्यासाठी एक प्रभावी उपाय आहे. आपल्या तारणकर्त्यांना (फायरमन) वाचवण्याची वेळ आली आहे.”
पुण्याचे मुख्य अग्निशमन अधिकारी देवेंद्र पोटफोडे म्हणाले, “अग्निसुरक्षा नियम आणि नियमांचे पालन करणे हे केवळ कायदेशीर बंधन नाही, तर सर्व नागरिक, बांधकाम व्यावसायिक आणि विकासक यांची नैतिक जबाबदारी आहे. पुण्याला आगमुक्त शहर बनवण्यासाठी आपण एकत्र येऊन आपल्या आणि आपल्या समाजाच्या सुरक्षेला प्राधान्य देऊया.”
सिडकोचे मुख्य अग्निशमन अधिकारी विजय राणे म्हणाले, “अग्निशमन सप्ताह हा केवळ सप्ताहा पुरता मर्यादित न ठेवता नियमित अग्नीसुरक्षितते बाबत समाज प्रबोधन होणे ही आवश्यक बाब आहे. अग्निसुरक्षा ही नागरिक व अग्निशमन विभाग यांची संयुक्त जबाबदारी आहे. “स्वच्छ भारत” अभियान या प्रमाणेच “अग्निसुरक्षित भारत” ह्या अभियाना बाबत विचार झाला पाहिजे.”
समाधान देवरे, विभागीय अग्निशमन अधिकारी ठाणे म्हणाले, “आम्ही दरवर्षी अग्निसुरक्षा आणि निर्वासन या विषयावर लोकांना शिक्षित करण्यासाठी प्रशिक्षण आणि जनजागृती कार्यक्रम करतो. ठाण्यातील प्रत्येक उच्चभ्रू इमारत सुरक्षित राहावी यासाठी आमचे प्रयत्न आहेत. उंच इमारतींसाठी फायर इव्हॅक्युएशन लिफ्ट अग्निशमन दलासाठी एक दिलासा आहे कारण ते त्यांना जलद आणि सुरक्षितपणे बाहेर काढण्यात मदत करते. अग्निशमन दल अधिक वेगाने पोहोचू शकतात आणि आग वाढण्याआधी ती वेळेवर विझवू शकतात. सोसायट्या, बिल्डर्स, डेव्हलपर्स आणि नागरिकांच्या पाठिंब्याने ठाणे शहर अधिक सुरक्षित करता येईल.”
